Spelcomputer als beste kameraad?

Computerspelletjes zijn in relatief korte tijd enorm populair geworden. Als je aan kinderen vraagt wat ze zo leuk vinden aan het spelen achter de spelcomputer of de pc, krijg je meestal als antwoord dat ze zelf kunnen ingrijpen. Anders dan met televisie hoeft een kind niet passief toe te kijken, maar kan het zelf op elk gewenst moment in actie komen. Daarom zijn de spelletjes waarbij veel actie is vereist ook zeer geliefd. Ook de spellen met speciale beeld- en geluidseffecten zijn gewild. Kinderen zijn gefascineerd door de spectaculaire effecten die ze over zich heen krijgen en worden wat dat betreft ook steeds meer verwend.

Terechte zorgen?
Veel ouders zijn aanmerkelijk minder enthousiast over de voorkeur van hun kinderen voor video- en computerspellen. Kan dat uren lang staren naar die snel bewegende beelden geen kwaad, vragen ze zich af. En vereenzaamt mijn kind niet als de computer z’n beste kameraad wordt? Maar vooral maken ze zich zorgen over de slechte invloed die agressieve spelletjes op hun kinderen zou hebben. Op de vraag of al die bezorgdheid terecht is, valt geen pasklaar antwoord te geven. Weliswaar is veel onderzoek gedaan naar de invloed van video- en computerspellen op het gedrag van kinderen, de uitkomsten daarvan stemmen niet altijd met elkaar overeen.

Directe beloning
Laten we beginnen met de positieve kanten van computerspellen, want die zijn er zeker. Niet voor niets worden computers steeds meer in het onderwijs gebruikt. De computer kan de jonge gebruiker na een juiste keuze onmiddellijk complimenteren of belonen en de meeste kinderen zijn dol op zo’n directe beloning. Ze kunnen immers onmiddellijk zien of ze het goed of fout hebben gedaan.

Uit onderzoek is gebleken dat computerspellen de coördinatie van oog en handbewegingen, het ruimtelijk inzicht en de concentratie kunnen verbeteren. Bovendien kan het werken met de computer kinderen spelenderwijs voorbereiden op de volwassen wereld waarin technologie en computergebruik steeds belangrijker worden.

Buitenaardse wezens en duistere fantasiewerelden
Critici van video- en computerspelletjes verwijzen graag naar het verband tussen agressief gedrag en agressieve televisieprogramma’s. Inderdaad is aangetoond dat agressief gedrag bij kinderen versterkt kan worden door geweld op tv. Maar dat zegt op zichzelf nog weinig over een relatie tussen bepaalde computerspellen en agressie onder kinderen. Televisiekijken is namelijk wel iets heel anders dan een video- of computerspel spelen. In een knokfilm of een spannende thriller kun je nu eenmaal niet zelf ingrijpen, terwijl je bij een videospel met een beweging van de joystick de zaken naar je hand kunt zetten. Het geweld in een computerspel is bovendien veel abstracter dan dat op televisie, waar het meestal om mensen van vlees en bloed gaat. In veel computerspellen figureren buitenaardse wezens in duistere fantasiewerelden en moeten allerlei onmogelijke opdrachten worden uitgevoerd. Kinderen zullen dat niet snel als realistisch ervaren. Het is net als bij een tekenfilm, de figuren ondergaan de wreedst mogelijke behandelingen, sterven duizend doden, maar komen in de volgende aflevering altijd weer vrolijk terug.

Computerspel en gezondheid
Duidelijk aangetoond is dat kinderen die epilepsie hebben of hiervoor gevoelig zijn, beter niet te lang achter elkaar achter het scherm kunnen zitten. De lichtflitsen en snelle bewegingen kunnen bij deze kinderen vervelende symptomen veroorzaken, die variëren van hoofdpijn en vlekken voor de ogen tot verwardheid en bewusteloosheid. Gelukkig geldt dit voor de meeste kinderen niet.

Minder heftig, maar wel van algemener aard zijn de klachten over pijn in duim-, pols- en nekspieren na langdurig spelen met de computer. Minder lang achtereen spelen en een goede inrichting van de speelpiek zullen die klachten doen verminderen.

Sociaal isolement?
Ouders en leerkrachten zijn vaak bang dat het spelen achter de computer de plaats gaat innemen van sociale contacten. Maar dat fanatieke spelcomputergebruikers in een sociaal isolement terechtkomen is niet erg aannemelijk. Als een kind in het begin aan het beeldscherm gekleefd zit, komt dit waarschijnlijk vooral omdat het speelgoed en het spel nog zo nieuw is. Zoals bij de meeste spelletjes wordt de obsessie minder zodra de nieuwigheid er af is. Je zou ook kunnen beweren dat de sociale contacten tussen kinderen dankzij computerspelletjes juist toenemen, omdat ze een prachtig gemeenschappelijk onderwerp vormen om over te praten en te fantaseren. Veel computerspellen kun je bovendien heel goed samen spelen.

Jongens spelen trouwens veel vaker en langer met computerspellen dan meisjes. Tot ze een jaar of tien zijn gaat de belangstelling tussen beide seksen redelijk gelijk op. Daarna verliezen meisjes al snel hun interesse in het spelen met de computer, vooral omdat de meerderheid van de spelletjes gebaseerd is op mannelijke agressiviteit, waar ze zich niet goed mee kunnen vereenzelvigen.